Ouders van een somber kind

Ouders van een somber kind – hoe steun je je jongere?

Wat is somberheid bij jongeren?

Somberheid is een gemoedstoestand waarin jongeren zich neerslachtig, futloos of prikkelbaar voelen. Ze hebben moeite met motivatie en hebben minder plezier in dingen die eerst leuk waren. Vaak functioneren ze nog wel, maar het kost hen moeite — school, sport of sociale contacten kosten meer energie en zij halen er weinig plezier uit.

Een depressie gaat verder. De klachten duren langer en zijn zó zwaar dat het dagelijks leven wordt verstoord. Jongeren verliezen interesse, slapen slecht, voelen zich waardeloos of hopeloos. Ze sluiten zich af en gaan niet of bijna niet meer de deur uit.

Simpelweg depressie is heftiger en duurt meestal langer dan somberheid. Maar vergis je niet, somberheid kost energie, is meestal niet eenmalig en kan een zware last voor je zijn.

Volgens het Trimbos-instituut heeft ongeveer 1 op de 5 jongeren jaarlijks psychische klachten zoals angst of depressie.

Het RIVM meldt dat 4,3 % van de jongeren in Nederland kampt met depressieve gevoelens.
Je bent als ouder van een somber of depressief kind dus zeker niet alleen.

De vijf (plus één) do’s & don’ts bij somberheid

1. Blijf dingen doen en probeer structuur aan te brengen

Wacht niet tot je kind zich beter voelt, maar help bij kleine, haalbare stappen:
– even wandelen,
– afspreken met een vriend(in),
– een taakje afronden.

Activiteiten doorbreken de passiviteit die de somberheid voedt.

In Acceptance & Commitment Therapy (ACT) draait het om actie vóór motivatie.

Voorbeeld:
“Ik weet dat je geen zin hebt, maar laten we één rondje wandelen. Daarna mag je weer chillen.”
Zo houd je het haalbaar en zonder te veel druk te zetten.

2. Praat erover

Vraag niet alleen “hoe gaat het?”, maar ook “hoe is het voor jou om je zo te voelen?”
Luister, zonder oordeel of oplossingen. “Ik ben er voor je” is krachtiger dan “je moet dit eens proberen”.

3. Zoek hulp

Sombere gevoelens die langere tijd aanhouden of vaak terugkomen, vragen om hulp.

Een coach of therapeut kan helpen om patronen te herkennen en nieuwe vaardigheden aan te leren. Leg uit dat hulp vragen geen zwakte is, maar kracht. Het vraagt moed om hulp te vragen en met jezelf aan de slag te gaan.

4. Houd gedachten op afstand

ACT leert jongeren hun gedachten te zien als woorden, niet als waarheden.

 “Niemand mag mij” of “ik ben waardeloos” zijn gedachten, geen feiten.
Door gedachten te herkennen in plaats van ertegen te vechten, ontstaat mentale ruimte.

Oefening:
Laat je kind gedachten benoemen als: “Ik merk dat mijn hoofd zegt dat ik niet goed genoeg ben.”
Zo krijgt de gedachte minder macht.

5. Vecht er niet tegen

Somberheid wegduwen maakt het vaak erger.

Acceptatie betekent ruimte maken voor wat er is, zonder erin te blijven hangen.
Zeg liever: “Ik zie dat je het zwaar hebt, en ik ben bij je” dan “Kom op, wees positief.”

6. Denk niet dat je de enige bent

Cijfers laten zien dat veel jongeren met somberheid worstelen.

Er is geen schaamte nodig — openheid helpt.

Waarom somberheid zo lastig is

• De signalen zijn vaak onzichtbaar, terwijl de pijn echt is.
• Jongeren functioneren nog, maar alles kost meer energie. Ze zijn vaak moe en futloos.
• Ze sluiten zich af of trekken zich terug.
• Er is vaak geen duidelijke aanwijsbare reden.

Voorbeeld:
“Mijn dochter bleef lachen, maar ik zag dat haar ogen leeg waren. Pas toen ik stopte met oplossingen aandragen, begon ze te praten.”

Wat kun je als ouder doen?

• Zet geen druk. Probeer niet direct met in oplossingen te denken.
• Luister en blijf nabij. Aanwezigheid en steun geven helpt meer dan advies.
• Moedig kleine stappen aan.
• Wees eerlijk: het is geen falen om hulp te vragen.
• Overweeg coaching: een neutrale begeleider kan helpen patronen te doorbreken.

Hoe ACT-coaching helpt bij somberheid

Acceptance & Commitment Therapy (ACT) helpt jongeren omgaan met moeilijke emoties zonder erin vast te lopen.
Ze leren:

• omgaan met negatieve gedachten,
• hun waarden ontdekken,
• kleine, betekenisvolle stappen zetten,
• weer grip krijgen op hun leven.

Een ACT-coach helpt jongeren van overleven naar leven.

Wanneer een coach inschakelen?

• Somberheid duurt langer dan 2–3 weken.
• Je kind trekt zich terug of sluit zich af.
• Er is verlies aan motivatie, energie of contact.
• Jij merkt dat praten niet meer lukt.

Dan kan Better Together Coaching helpen om weer beweging te brengen.

Coaching bij somberheid voor jongeren

Merk je dat je zoon of dochter vastloopt in somberheid?

Bij Better Together Coaching werken we met ACT-principes om jongeren (vanaf 15 jaar) te helpen veerkracht op te bouwen, hun gedachten te begrijpen en weer zin te krijgen in het dagelijks leven.

📞 Plan een vrijblijvend kennismakingsgesprek