Jong en eenzaam

Inleiding

Eenzaamheid is een ingewikkeld iets. Wanneer ben je eenzaam? Er is geen vaste of juiste definitie voor eenzaamheid. Eenzaamheid is niet meetbaar en je kunt onmogelijk voor een ander bepalen of hij of zij eenzaam is. De één doet het prima met een paar vrienden en een paar activiteiten per maand, de ander voelt zich heel eenzaam ook al zijn er wekelijkse allerlei sociale activiteiten waaraan wordt deelgenomen.

Eenzaamheid betekend niet dat je alleen bent en alleen zijn betekend niet dat je eenzaam hoeft te zijn.

Eenzaamheid is een gevoel, een emotie die je somber kan maken, die je het idee geeft er niet bij te horen of niet goed genoeg te zijn. Wanneer eenzaamheid je besluipt doet dat je mentale en fysieke gezondheid geen goed en kan leiden tot een gevoel van ineenstorting van je levensgeluk.

Veel jongeren zeggen zich wel eens eenzaam te voelen en maar liefst een kwart van de jongeren tussen de 16 en 25 jaar zegt zich erg eenzaam te voelen. Bijna de helft van de jongeren zegt zich af en toe eenzaam te voelen. Het is schokkend dat een kwart van de jongeren zich erg eenzaam voelt. Dat zijn ongeveer 500.000 jongeren in Nederland.

Wat is eenzaamheid?

Eenzaamheid is een negatieve situatie, gekenmerkt door gemis en teleurstelling. Het is de uitkomst van een persoonlijke waardering van een situatie waarin iemand zijn bestaande relaties afweegt tegen zijn eigen wensen of verwachtingen ten aanzien van relaties. Eenzaamheid is dus een persoonlijke, subjectieve ervaring. Gevoelens van eenzaamheid hebben vooral betrekking op gebreken in de kwaliteit van relaties. Maar iemand kan zich ook eenzaam voelen doordat het aantal contacten lager is dan gewenst (van Tilburg & de Jong-Gierveld 2007).

We onderscheiden twee soorten eenzaamheid:

Emotionele eenzaamheid treedt op als iemand een hechte, intieme band mist met één of meerdere personen. Meestal gaat het dan om het missen van een levenspartner. Er is een emotionele behoefte.

Sociale eenzaamheid draait om minder contact hebben met andere mensen dan je wenst. Denk aan het missen van vrienden, kennissen of collega’s. Het sociaal netwerk schiet tekort. Er is een sociale behoefte.

Eenzaamheid heeft een heel negatieve lading maar heeft daarmee feitelijk ook een mooiere kant, namelijk dat je sterk de behoefte hebt om verbonden te zijn met andere mensen, mensen die jouw behoefte vervullen. Dat je de behoefte hebt net als iedereen om goede contacten te hebben met andere mensen. Als jij in verbinding staat met iemand is dat altijd wederzijds en jullie vervullen hiermee een belangrijke menselijke behoefte.

Oorzaken van eenzaamheid

Hoe het komt dat veel jongeren zich eenzaam voelen laat zich niet door één specifieke oorzaak verklaren. Veel mensen geven de smartphone en internet de schuld, maar dat is te kort door de bocht. Er is meer gaande en vaak zijn meerdere oorzaken schuldig aan het eenzame gevoel bij jongeren. Overmatig smartphone gebruik is dan juist weer een gevolg van de eenzaamheid.

Mogelijke oorzaken van eenzaamheid:

Persoonlijke oorzaken:

• Persoonlijke oorzaken, zoals het verlies in vertrouwen in mensen en daarom sociale contacten uit de weg gaan uit angst voor afwijzing of nieuwe telleurstelling.
• Grote veranderingen in de omstandigheden, zoals een verhuizing, nieuwe baan of studie, een scheiding van ouders, verlies van een geliefde of het verbreken van een relatie.

Maatschappelijke oorzaken:

• Minder sociale interactie in het algemeen door de individualisering van de maatschappij. Er lijkt sprake te zijn van minder onderlinge verbinding en “team spirit”.
• Digitalisatie, alles kan online zoals winkelen, chatten, opleidingen etc. Sociale interactie wordt niet meer afgedwongen.
• De prestatiemaatschappij legt veel druk op jongeren met gevolg dat er minder tijd is voor echte verbinding en sociale interactie.
• De Covid pandemie heeft grote groepen jongeren geïsoleerd die bijvoorbeeld in die periode van de middelbare naar beroepsonderwijs zijn gegaan of na beroepsonderwijs zijn gaan werken.

Eenzaamheid aanpraten

Vaak hoor je vooral die mensen die geen eenzaamheid ervaren zeggen dat we elkaar mentale problemen aanpraten of dat de jongere generatie zwak zou zijn. Ik ben het eens met de stelling dat je elkaar geen eenzaamheid moet aanpraten. Het is helemaal niet erg en zelfs onvermijdelijk dat je je af en toe eenzaam voelt. In het leven voel je je soms afgewezen, somber of eenzaam, dat hoort erbij. Dit moeten we ook niet groter maken dan het is, we moeten juist leren hier mee om te gaan en in te zien dat het onderdeel van het leven is. Het aanvaarden van een sombere of eenzame fase in je leven maakt je sterker en mogelijk weerbaarder voor mindere momenten.

Ik ben het niet eens met de stelling dat jongeren mentaal zwakker zouden zijn dan de oudere generaties. Mentale kracht laat zich slecht meten en is afhankelijk van enorm veel factoren, vergelijking tussen generaties is onmogelijk en weinig zinvol. Onze oudste generatie is het meest eenzaam van alle generaties, gevolgd door de generatie van 18 tot 25 jarigen. Dit zegt helemaal niets over de mentale sterkte van generaties.

Eenzaamheid kost veel

Eenzaamheid onder jongeren kost de maatschappij veel en niet alleen veel geld. Wanneer eenzaamheid lang aanhoudt kan dit leiden tot depressiviteit en (zware) mentale en fysieke klachten. Het kost daarmee enorm veel levensgeluk van jonge mensen en daarbovenop nog veel financiële kosten voor de zorg. Het voorkomen en bestrijden van eenzaamheid zou daarom prioriteit moeten hebben bij gemeenten, in het onderwijs en in de zorg.

Inmiddels zijn diverse initiatieven zijn gestart om eenzaamheid (onder jongeren) te bestrijden.

• Meldpunt eenzame jongeren - Eenzaamheid bij jongeren - Join Us (join-us.nu)
• Aanpak eenzaamheid - Aan de slag - Aanpakeenzaamheid.nl
• Een tegen eenzaamheid - Initiatieven (eentegeneenzaamheid.nl)
• Eenzaam.nl - Activiteiten voor jou | Alles over eenzaamheid

Daarnaast zijn er diverse hulplijnen voor jongeren waar zij terecht kunnen om hun problemen bespreekbaar te maken en advies in te winnen.

• Alles okay? - Alles Oké? Supportlijn – alles is bespreekbaar (allesoke.nl)
• De luisterlijn - De Luisterlijn | 24/7 een luisterend oor | 088 0767 000

De eerste stap zetten

Overheden en instanties doen hun best om jongeren die eenzaam zijn te helpen. Vaak is er een gevoel van schaamte om hulp te vragen, of niet direct het besef dat er hulp gevraagd kan worden. Je kan het idee hebben dat je er alleen voor staat dat niemand je begrijpt of kan helpen.

Wanneer je er bewust van wordt dat de eenzaamheid je beperkt in je dagelijks functioneren, dat de eenzaamheid je vaak of langdurig een slecht gevoel geeft moet je proberen de eenzaamheid te doorbreken. De cirkel doorbreken en de eerste stap zetten is waarschijnlijk het aller moeilijkste wat er is maar enorm belangrijk.

Hou in gedachten:

• Dat jij niet de enige bent die eenzaam is (27% van de jongeren voelt zich vaak erg eenzaam)
• Niemand behalve jij bepaald of je je eenzaam voelt. Er geen regels zijn waar je aan moet voldoen om je eenzaam te mogen voelen, het is een gevoel en het is daar.
• Dat hulp beschikbaar is

o  Praat er over met familie of de persoon die je het meest vertrouwd

o  Maak gebruik van hulplijnen om advies te vragen

o  Meld je bij instanties waar je naar toe kunt of die hulpprogramma’s bieden

o  Laat je helpen door professionele coaches en therapeuten als je niet weet hoe het aan te pakken.

• Laat je niet vertellen dat je kunt wennen aan eenzaamheid, dat alleen zijn prima is. Als dat voor jou niet zo voelt is er proberen aan te wennen een slecht advies.
• Jij bent de enige die jouw eenzaamheid kan doorbreken maar je hoeft dat niet alleen te doen. Hulp zoeken is oké!

Stappenplan tegen eenzaamheid

1.     Onderzoek je eigen eenzaamheid

Wat maakt dat jij eenzaam voelt en welke gedachten komen daarbij op? Heb je het idee dat je er niet bij hoort? Dat je niet begrepen wordt? Dat je het niet waard bent? Allerlei negatieve gedachten die jou kunnen belemmeren de volgende stap te zetten. Laat deze angsten je niet belemmeren om in actie te komen. Kom je er zelf niet uit zoek dan hulp.

Doe zelfonderzoek. Wat wil je bereiken en waar heb je eigenlijk behoefte aan? Onderzoek hoe jij communiceert en of je daar nog iets aan wilt verbeteren. Maak een duidelijk plan van wat je wilt bereiken. Schrijf het op.

Is de stap om in contact te treden met anderen nog te groot kijk dan vooral wat je wel kunt en durft doen. Je maakt een goede start door te onderzoeken wat je een eenzaam gevoel geeft. Wat mis je precies? Een relatie? Een gezellige activiteit met vrienden of familie? Diepgang in de relaties de je mogelijk al hebt in je werk, sport of studie omgeving?

2.     Onderzoek hoe je de eenzaamheid kan doorbreken

Kijk naar je dagelijks activiteiten, wat doe jij op een dag en probeer een dag indeling te maken die naar buiten gericht is ofwel je aanzet om je te mengen onder de mensen en niet te kiezen voor dingen die je vooral alleen of online doet zoals gamen, op je telefoon, studeren, naar de sportschool, hardlopen.

Bepaal voor jezelf waar je blij van wordt, wat je leuk vindt om te doen en vooral ook welke activiteiten je samen met anderen kunt doen. Alle activiteiten die je nu mogelijk alleen doet kun je ook met anderen samen doen, zelf gamen, op je telefoon en studeren. Dat waar jij blij van wordt is je belangrijkste ingang om je eenzaamheid te doorbreken.

Voorbeelden

Als je het fijn vindt om hard te lopen, ga dan niet alleen hardlopen maar zoek een hardloop maatje of groepje waar je je bij kan aansluiten.

Hou je van gamen, probeer dan eens met vrienden af te spreken om dit samen te gaan doen (bij elkaar in een ruimte) in plaats van alleen op je kamer. En spreek dan af om na het gamen wat te gaan drinken of iets anders te ondernemen.

Vind je het leuk om te schrijven of te lezen. Hoewel dit typische activiteiten zijn die je alleen kunt doen is het uiteraard ook mogelijk dit in een boekenclub of schrijfclub te doen met anderen. Je kunt dan wat je gelezen of geschreven hebt met elkaar delen en wie weet houdt je er wel leuke contacten aan over.

Gezien de grote aantallen mensen die zich eenzaam voelen kan het niet anders dan dat je aansluiting gaat vinden of anderen die ook blij worden van dat waar jij blij van wordt.

3.     Kom in actie

Waarschijnlijk de aller moeilijkste stap is het daadwerkelijk in actie komen, zodra je in actie komt maak je een start met het doorbreken van de eenzaamheid. Heel moedig maar ook heel moeilijk.

Wacht niet op anderen of totdat je gevraag wordt. Als je zelf de eerste stappen zet dan voelt dat goed en krijg je uiteindelijk meer zelfvertrouwen en een goed gevoel. Verwacht niet dat een coach of hulplijn jouw eenzaamheid gaat oplossen. Het is prima deze hulp in te zetten als je niet weet waar te beginnen of hulp nodig hebt om de eerste stappen te zetten, maar het aangaan van nieuwe verbindingen, ofwel het maken van nieuwe vrienden kan niemand anders voor je doen dan jij zelf.  

Bedenk je dat hoe klein de stap ook is het een stap voorwaarts is. Je bent mogelijk bang voor afwijzing of het mislukken van je actie. Wees erop voorbereidt dat dit inderdaad het geval kan zijn maar laat je daardoor niet stoppen. Bij iedere poging die je doet, bij iedere stap die je zet wordt de kans op succes groter. Probeer negatieve gedachtes niet serieus te nemen, het zijn maar gedachtes en niet de waarheid.

Overige tips

• Investeer in persoonlijke relaties, maak een lijstje van personen die belangrijk voor je zijn (geweest) en probeer het contact te herstellen of verbeteren.
• Ga iets ondernemen, maar niet op je telefoon op laptop.
• Plan face-to-face afspraken. Dit kan variëren van een koffie met een vriend tot je aansluiten bij bijvoorbeeld een sportclub of vereniging.
• Ga vrijwilligers werk doen bij jouw in de buurt, door anderen te helpen help je jezelf ook en kun je nieuwe vriendschappen sluiten.
• Sluit je aan bij een (sport)vereniging voor iets waar jij plezier aan beleefd. Het heeft de sterke voorkeur een teamactiviteit te kiezen en niet te kiezen voor bijvoorbeeld een sportschool.
• Gebruik apps waarmee je contact kunt leggen met mensen in je buurt. Dat kunnen dating apps zijn maar er zijn ook apps waarmee je sportmaatjes of mensen bij jou in de buurt kunt vinden die ook op zoek zijn naar nieuwe contacten.
• Verwacht niet meteen succes maar door in actie te komen gaat het vast lukken.

Bronnen

• Jongeren - Aanpakeenzaamheid.nl
• Eenzaamheid onder jongeren: 'Vicieuze cirkel waarin je terechtkomt' (nos.nl)
• Feiten en cijfers rond eenzaamheid | Over eenzaamheid | Alles over eenzaamheid
• Maatschapwij.nu/vitaal/eenzaamheid-jongeren/
• Vrienden apps: 12 beste apps voor vriendschappen (gratisdatingtips.nl)
• Eenzaamheid | Verantwoording | Definities | Volksgezondheid en Zorg (vzinfo.nl)
• Artikelen - Faktor5

Ik help je graag maar jij moet de eerste stap zetten. Hulp zoeken is oké.

Hoe het werkt

Over mij

Tarief

Contact